NCR İnternational Hospital Üroloji Uzmanı Op. Dr. Abdulkerim Üstün böbrek taşı hastalığı ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi.

Böbrek Taşı Nedenleri ve Böbrek Taşı Tedavisi

Böbrek taş ülkemizde oldukça sık görülen bir hastalıktır. Eski zamanlardan bu yana insanları rahatsız eden böbrek taşları son 20 yıldır ciddi ölçüde artmıştır. Bunun sebebinin ise beslenme alışkanlıkları ve az sıvı almaya bağlı olduğu düşünülmektedirler.

Böbrek taşı nedenleri

1) Yetersiz sıvı alımı; yeterli sıvı tüketilmezse idrar içerisinde taş oluşumuna neden olan kimyasalların konsantrasyonu artar ve taş oluşum riski artar. Bundan dolayı sıcak iklimde  yaşayan insanlarda taş oluşum riski daha fazladır.

2) Genetik Nedenler; Ailesinde daha önce böbrek taşı olan insanlarda böbrek taşı oluşma riski daha fazladır. Yine böbrek taşı oluşmuş insanlarda önündeki 5 yıl içerisinde tekrar taş oluşma ihtimali tedavi olmazsa çok yüksek ihtimaldir.

3) Yaş Cinsiyet ve Irk; Erkeklerde ve beyaz ırkda daha çok görülür. Böbrek taşı hastalığı özellikle 30-50 yaş arası ortaya çıkar.

4) Beslenme Alışkanlıkları; Yüksek protein ve düşük lif içeren gıdaları tüketmek taş oluşturma riski artırır. Fazla tuz tüketimi de çok tehlikelidir, hareketsiz kalmak da taş oluşumu riskini arttırır.

5) Diğer nedenler; İdrar yolu enfeksiyonları, böbrekteki anatomik bozukluklar(Üreterosel, at nalı böbrek vs), bazı hastalıklar (Hiperparatroidizm,sarkoidoz, bağırsak rezeksiyonu, Crohn hastalığı v.s.), ilaçlar (Kalsiyum ve D vitamini içeren ilaçlar, aşırı C vitamini alınması(>4g/gün), triamteren, indinavir, sülfonamidler, asetozolamid)

 Böbrek ve İdrar Yolu Taşı hastalarda ne gibi şikayetler yapar?

Hastalarda hiçbir belirti vermeyebilir.

-Ağrı : En sık görülen bulgudur. Kolik tarzındaki şiddetli ağrı idrar yolundaki gerilmeye bağlıdır. Yan ağrısı şeklinde başlar ve kasıklara kadar yayılabilir.

- İdrardan kan gelmesi: Gözle görülebilen veya sadece idrar tahlilinde olabilir. Hiçbir kanama bulgusu vermeyebilir.

-Bulantı ve kusma, idrarda yanma veya yaparken zorlanma, sık idrara çıkma, ateş de yapabilir.

Tedavide neler yapılır?

Küçük boyutlu olan taşlar (4 mm kadar olanlar), böbrekte hasara ve hastada şikayete neden olmuyorsa 4 haftaya kadar kendiliğinden düşmesi beklenebilir. Bu sebeple idrar yolunda taşı olan hastalarda taşın boyutunun ve lokalizasyonunun tespit edilmesi öncelikli amaç olmalıdır.

Kendiliğinden düşebilecek boyutta olduğunu karar verilen taşlarda ağrıyı geçirip bol sıvı alınması, bol hareket yapılması hastaya önerilmektedir. Eğer hastanın tansiyon değerleri normal ise alt uç taşlarında taşın düşmesi kolaylaştırıcı ilaçlar verilebilmektedir.

Böbrek taşı tedavisi

Böbrek taşı tedavisinde yaygın olarak kullanılan 3 yöntem vardır,

1) ESWL (Şok dalgaları ile taş kırma yöntemi): Vücut dışından gönderilen şok dalgaları ile idrar kanalındaki ve böbrekteki taşların kırılmasını sağlayan bir yöntemdir. Böbreğin orta ve üst kısmında yerleşen 2 cm'e kadar olan taşlarda etkilidir. Tedavinin bir veya birkaç seansta yapılması gerekebilmektedir. Hastaların ayaktan gelip tedavilerini yaptırıp günlük işlerine devam edebildikleri bir yöntemdir. Büyük boyutlu taşlarda taşın kırılıp tamamen temizlenmesi için 3-4 seans yetmeyeceği için kullanımı tercih edilmemektedir. Böbrekte her taş kırma seansında belli bir miktar böbrek hücresi (nefron) kaybı olur. Bu sebeple taş kırma seansları 4 ile sınırlı tutulmalıdır.

2) Endoskopik üreter taşı tedavisi: Böbrek ve İdrar kanalındaki taşlarda ESWL yönteminin uygulanamadığı veya başarılı olmadığı durumlarda idrar yolundan endoskopik aletlerle girerek taşların lazer teknolojisi ile yok edildiği veya küçük parçalar haline getirilip dışarı alındığı bir yöntemdir. Acil durumlarda yani taşın idrar yolunu tam olarak kapattığı ve ilaçlarla ağrısı geçirilemeyen hastalarda en çok kullanılan yöntemdir.

Spinal anestezi altında yapılan operasyonda hiçbir kesi olmadığı için hastalar günlük işlerini rahatlıkla yapabilmektedir. Taş tamamen ortadan kaldırıldığı için hastaların ağrısı da olmamaktadır.

3) Perkütan Nefrolitotomi(PNL): ESWL yöntemi ile kırılamayan ve boyut olarak büyük taşlarda böbreğe dıştan endoskopik aletlerle küçük bir delik açıp taşların parçalanarak dışarı alındığı bir yöntemdir. Bu yöntem çok büyük boyutlu taşlarda kullanılan genel veya spinal anestezi altında uygulanan bir operasyondur. Hastaların 1-3 gün arasında hastanede kalmaları gerekmektedir. Hastalar taburcu olduktan sonra çok rahatlıkla günlük işlerini yapabilmektedirler. Vücudun sırt tarafında böbrek lokalizasyonunda yaklaşık işaret parmağı kalınlığı kadar bir delikten bu operasyon yapılmaktadır. Kesinin çok küçük olması ameliyat sonarsı ağrının çok az olmasına ve iyileşmenin çok daha hızlı olmasına yardım etmektedir.