Bipolar bozukluk manik-depresif hastalık diye de adlandırılabilir. Bipolar bozukluktaki değişimler kişinin yaşamında birçok alana etki eder. Hastalığın belirtileri iki dönem şeklinde ayrılır.

BİPOLAR BOZUKLUK NEDİR? BELİRTİLERİ NELERDİR?

Bipolar bozukluk, iki uçlu duygu durum bozukluğu veya diğer bir adıyla manik-depresif hastalık; beyni etkileyerek duygu durumda, enerjide ve gündelik aktiviteleri tamamlama yetisinde bozulmaya neden olan bir hastalıktır. Günlük hayatın akışında tüm insanların duygu durumunda olağan şekilde inişler-çıkışlar gerçekleşmekteyken, bipolar bozukluk bulunan kişilerde gündelik olaylarla bağlantılı veya bağlantısız şekilde, keskin inişler-çıkışlarla hastalık kendini göstermektedir. Bu değişimler kişinin düşüncelerinde, duygularında, davranışlarında ve yaşamında etkiye neden olabilecek büyüklüğe sahiptir. Bipolar bozukluk, hastanın kendisini aşırı coşkulu (manik/hipomanik dönem), çok durgun (depresif dönem) hissettiği veya iki durumunda da bir arada bulunabileceği karma olarak adlandırılan farklı dönemlerde gözlenen hastalıktır.

BİPOLAR BOZUKLUĞUN NEDENLERİ?

Bipolar bozukluğa sebep olduğu ortaya konan kesin bir neden olmamakla beraber,

• Bipolar bozukluk hastalarının beyin yapıları ve fonksiyonları, farklılık gösterebilmektedir.
• Genetik yapının kişinin hastalığa yakalanmasında etkili olduğu düşünülmekle beraber, tek yumurta ikizlerinde aynı genler bulunmasına rağmen ikizlerin birinde hastalık gelişebilirken, diğerinde de gelişme ihtimali yüzde yüz değildir.
• Hastalığın; aile üyelerinde bipolar bozukluk olanlarda, olmayanlara göre ortaya çıkmasının daha yüksek ihtimalli olduğu bilinmektedir. Aile üyelerinde bipolar bozukluk hastası olan çoğu kişide bipolar bozukluğun ortaya çıkmadığı not edilmelidir.

BİPOLAR BOZUKLUĞUN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalığın tüm tiplerinde duygudurum, enerji ve aktivite seviyelerinde bozukluk görülmektedir. Duygudurumdaki değişiklikler aşırı yükselmiş, keyifli ve enerjik (manik dönem) davranışlardan; çok üzgün, düşmüş, umutsuz (depresif dönem) davranışlara uzanan şekilde hastalık kendini gösterebilmektedir. Daha hafif manik dönem belirtileriyle seyreden durum ise hipomani olarak adlandırılmaktadır. Belirtiler hastalığın dönemlerine göre iki ayrı kategoride incelenmektedir.

Manik Dönem

• Yükselmiş duygudurum, aşırı coşkulu hissetmek
• Çok enerjik hissetmek
• Aktivite seviyesinde artış
• Heyecanlı ve sabırsız hissetmek
• Normalden daha aktif olmak
• Çok hızlı konuşmak, konudan konuya geçmek
• Ajite (huzursuz, tedirgin), irite, hassas olmak
• Düşünceleri çok hızlı değişiyor gibi hissetmek
• Aynı anda birçok şeyi yapabileceğini hissetmek
• Riskli şeyler yapmak
   

Depresif Dönem

• Mutsuz, düşmüş, boş ve umutsuz hissetmek
• Çok az enerjisi olmak
• Aktivite seviyesinde düşüş
• Uyku problemleri yaşamak, az veya çok uyumak
• Hiçbir şeyden keyif alamayacak gibi hissetmek
• Endişeli hissetmek
• Çok sık unutmak
• Çok fazla veya çok az yemek
• Yorgun veya yavaşlamış hissetmek
• Ölüm veya öz kıyım hakkında düşünmek

Bazen duygudurum dönemleri manik ve depresif belirtileri bir arada gösterebilmektedir. Hasta çok mutsuz, boş veya umutsuz hissederken aynı zamanda aşırı enerjik de hissedebilmektedir. Bu şekildeki hastalık seyri karma dönem olarak adlandırılmaktadır.

BİPOLAR BOZUKLUK TANISI NASIL KONULUR?

Bipolar bozukluk hastalarının sağlıklı ve üretken bir hayat geçirebilmeleri adına doğru teşhis ve tedavi çok önemlidir. Kendisinin veya yakınlarının bipolar bozukluk belirtilerini gösterdiğini düşünen kişilerin doktoruna danışarak muayene olması bipolar bozukluk tanısında ilk basamaktır. Hekimin psikiyatrik değerlendirmesiyle bipolar bozukluk tanısı konulur.

BİPOLAR BOZUKLUK NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tedavi ile bipolar bozukluğun en şiddetli seyir gösteren formlarında bile bipolar belirtilerinde ve duygudurum değişiklikleri üzerinde iyi bir kontrol sağlanabilmektedir. Bipolar bozukluk tedavisinde, başlıca ilaç ve psikoterapi kullanılmaktadır. İlaç tedavisinde; duydugudurum düzenleyiciler, atipik antipsikotik ve antidepresan adı verilen ilaçlar kullanılmaktadır. Psikoterapi veya konuşma terapisi hasta ve hasta yakını için destek sağlamak, eğitim vermek ve rehberlik yapmak amacıyla kullanılmakta olan bir diğer tedavi yöntemidir. Etkili tedavi planında genellikle ilaç tedavisinin yanında konuşma terapisi de bulunmalıdır. Tedavilerin, doktor kontrolünde uzun süreli ve devamlı kullanılması bu şikayetleri ve semptomları kontrol altına alacaktır.

BİPOLAR BOZUKLUĞUN DİĞER HASTALIKLARLA İLİŞKİSİ?

Bipolar bozukluk hastası birçok kişide anksiyete (endişe) bozukluğu, madde kötüye kullanımı ve yeme bozuklukları görülebilmektedir. Bipolar bozukluk hastalarında ayrıca;

• Tiroid ilişkili hastalıklara,
• Migren tipi baş ağrılarına,
• Kalp hastalıklarına,
• Diyabete
• Obeziteye yakalanma riski daha fazladır.

BİPOLAR BOZUKLUK VE GEBELİK

Gebelik döneminde birçok faktör duygudurumunda değişikliğe sebep olabilmektedir. Gebelik döneminde bireyin kaygı düzeyinin takip edilmesi, dinlenmek için yeterli zaman ayrılması, gevşeme tekniklerinin kullanılması önemlidir. Gebelikte, varsa ilaç kullanımı özellikle ilk üç aylık dönemde doktor kontrolünde yeniden planlanmaktadır. Bipolar bozukluk hastası gebelerde doğum sonrası dönemde;

• Doğumla ilgili endişelerin doğru yönetilmesi
• Uyku düzeninin sağlanması
• Çevresel uyaranların azaltılması
• Eş, aile ve arkadaşlardan destek alınması
• Duygudurum değişikliklerin takip edilmesi hastalığın doğum sonrası dönemde kontrol altında tutulabilmesi için önemlidir.

Emzirme döneminde, bipolar bozukluğa yönelik kullanılmakta olan ilaçların birçoğu anne sütüne geçmektedir. Emzirme döneminde ilaç kullanımının düzenlenmesine yönelik mutlaka doktorunuza danışarak gerekli düzenlemelere tam bir uyum içerisinde olmak anne ve bebek sağlığı açısından çok önemlidir.